O oświetleniu LED

LED (dioda elektroluminescencyjna) jest elektronicznym źródłem światła. LED została wynaleziona w pierwszej połowie XX wieku, a w 1962 roku została przedstawiona jako praktyczny, elektroniczny składnik. Za użytkowaniem LED zamiast tradycyjnych żarówek przemawia wiele argumentów, wliczając w to: niższe zużycie energii, dłuższy czas świecenia, poprawiona solidność, mniejsze wymiary oraz szybsza reakcja.

Niestety, oświetlenie, w którym zastosowane są LEDy są droższe od tradycyjnych źródeł światła. Jest to jednym z głównych powodów rezygnacji z kupna LEDów. Jednak, biorąc pod uwagę żywotność diod oraz mały pobór energii, łatwo można wyliczyć, że inwestycja zwróci się po upływie krótkiego czasu.

Zastosowanie LED jest wielorakie. Są używane jako energooszczędne zamienniki tradycyjnych żarówek, oświetlenie samochodowe, jako małe wskaźniki umieszczane w pilotach, przyciskach do wind itp.

LED to nie tylko oświetlenie. Są stosowane w przemyśle elektronicznym np. do produkcji telewizorów, laptopów, ekranów do komputerów czy telefonów. Dodatkowo niewielki rozmiar LED umożliwił ich zastosowanie w tablicach świetlnych (wykorzystywanych w reklamie), jak również w komunikacji i sygnalizacji świetlnej.

Najczęściej zadawane pytania:

1.Co to jest LED?

Odp.: LED (light emitting diodes) czyli diody świecące. Użycie wyrażenia "dioda LED" nie jest poprawne, gdyż oznacza "dioda dioda świecąca". Z LED możemy się spotkać każdego dnia poczynając od telewizorów, telefonów, komputerów kończąc na oświetleniu wykorzystywanym w domu czy w pracy. Są niezwykle energooszczędne i długotrwałe, gdyż ich żywotność dochodzi nawet do 50.000 godzin. W porównaniu do tradycyjnych żarówek, których trwałość wynosi około 1000 godzin, żywotność diod jest zdecydowanie większa. Należy podkreślić, że po wyświeceniu tych godzin LED nie przestanie świeci, tak jak zachowałaby się tradycyjna żarówka, lecz będzie świecić mniej intensywniej. Oświetlenie LED to stosunkowo nowa technologia, która pozwala zaoszczędzić nawet do 90% kosztów oświetlenia.


2. Czy oświetlenie LED można używać jako zamienniki tradycyjnych żarówek?

Odp.: Tak. Lampy LED dysponują wszystkimi tradycyjnymi rozmiarami trzonków (MR11, MR16, GU10, E14, E27 etc). Dodatkowo oświetlenie LED jest w różnych typach, rozmiarach i kształtach, aby spełniać Twoje zapotrzebowanie.

3. Czy LED emitują ciepło?

Odp.: LED emitują minimalną emisję ciepła. Jednak należy podkreślić, że ciepło jest emitowane w przeciwnym kierunku do kierunku świecenia.


4. Czy oświetlenie LED jest energooszczędne i ekologiczne?

Odp.: Tak. LED są obecnie najbardziej energooszczędnym źródłem światła ponieważ praktycznie cała energia jest zamieniana na światło. Porównując z tradycyjnymi żarówkami, które przetwarzają na światło jedynie od 5 do 10 procent i wydalają resztę energii jako ciepło, LED są dziesięciokrotnie bardziej energooszczędne. Dodatkowo oświetlenie LED jest dwa razy bardziej energooszczędne od żarówek energooszczędnych. Również emisja dwutlenku węgla (CO2) jest ograniczona co czyni je jeszcze bardziej ekologicznymi. LED nie zawierają rtęci oraz innych substancji niebezpiecznych dzięki temu ich utylizacja nie jest niebezpieczna dla środowiska.

5. Czy LED emitują promieniowanie UV

Odp.: Nie. LED nie emitują promieniowania ultrafioletowego ani podczerwonego. Z tego względu można je stosować tam gdzie oświetlany obiekt jest wrażliwy na te promieniowania (np. eksponaty w muzeach, galeriach).

6. Co to jest temperatura barwowa?

Odp.: Jest to barwa światła. Na przykładzie bieli jest to rodzaj bieli wysyłany ze źródła światła. Ze względu na temperaturę barwową możemy przykładowo wyróżnić biel ciepłą, neutralną i zimną.

Temperatura barwowa poniżej 3300 K – barwa ciepła

Temperatura barwowa 3300 – 4500 K – barwa neutralna

Temperatura barwowa powyżej 5300 K – barwa chłodna

Każda z nich ma inne zastosowanie. Podstawowa zasada to taka, iż ciepła biel służy spokojowi i odpoczynkowi, natomiast zimna biel pobudza do pracy, aktywności. Czyli w salonie, gdzie zwykle oddajemy się przyjemnym, relaksującym czynnościom najlepiej zastosować oświetlenie emitujące cieplejszą biel, natomiast w miejscu pracy/nauki, warto umieścić zimniejszą biel, która pobudzi do działania. Temperatura barwowa (Tb) wyrażana jest w kelwinach (K).

Przykładowe temperatury barwowe:

1800 K – barwa w oświetleniu świeczki

2000 K – barwa światła świeczki naftowej

2800 K – barwa bardzo ciepło-biała (żarówkowa)

3000 K – barwa ciepło-biała (wschód i zachód Słońca)

3000-4000 K – neutralna barwa biała

3200 K – barwa światła lamp studyjnych

5000 K – barwa chłodno-biała

5000-5500 K – barwa dzienna

6000 K – niebo z białymi chmurami

20000 K – barwa czystego granatowego nieba

10000-20000 K – barwa czystego, niebieskiego nieba

28000-30000 K - błyskawica

7. Co to jest CRI?

Odp.: Jest to współczynnik oddawania barw. Przyjmuje skalę od 0 do 100, gdzie dla światła słonecznego wynosi 100. Ogólna zasada jest taka, że im wyższy jest numer CRI, tym bardziej naturalnie wygląda barwa światła.


8. Jak poprawnie czytać oznaczenia CRI? Co oznacza np. numer 927?

Odp.: Pierwsza liczba (9) odnosi się do wierności oddawania barw, tutaj Ra>90, dwie ostatnie (27) oznaczają temperaturę barwową, tutaj 2700 K, czyli barwa ciepła.


9. Co to są lumeny?

Odp.: Lumeny są jednostką strumienia świetlnego, czyli intensywności światła. Jeśli zależy nam na wysokiej jasności światła, to musimy wybrać wysoką wartość lumenów np. 600 Lm. I odwrotnie, gdy chcemy uzyskać efekt lekko oświetlonego wnętrza to powinniśmy wybrać niską wartość lumenów np. 100-300Lm.


10. O co chodzi ze skutecznością świetlną?

Odp.: Skuteczność świetlna jest to wydajność żarówki do przetworzonej elektryczności na światło. Jednostką skuteczności świetlnej jest Lm/W. Czyli aby sprawdzić skuteczność LEDa, czy tradycyjnej żarówki należy podzielić wartość Lumen przez wartość Watt. Bardziej efektywne LEDy czy żarówki dostarczają więcej światła zużywając mniej energii.

11. Co oznacza IP w specyfikacji taśm LED?

IP (z ang. "International Protection Rating") jest to stopień ochrony urządzenia elektrycznego przed penetracją czynników zewnętrznych. Taśma LED jest pokryta silikonem, a wskaźnik IP określa na ile warstwa silikonu chroni diody przed czynnikami zewnętrznymi. IP składa się z liter "IP" oraz dwóch liczb. Pierwsza z nich oznacza odporność na penetrację ciał stałych, a drugi na penetrację wody.

Pierwszy znak: zabezpieczenie przed ciałami stałymi (zgodnie z PN-EN 60529:2003):

0 - brak ochrony
1 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 50 mm (przypadkowy dotyk dłonią)
2 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 12,5 mm (przypadkowy dotyk palcem)
3 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 2,5 mm (przypadkowy dotyk drutem lub wkrętakiem)
4 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 1 mm (cienkie narzędzie, cienki przewód)
5 - ochrona przed wnikaniem pyłu w ilościach nie zakłócających pracy urządzenia
6 - całkowita ochrona przed wnikaniem pyłu

Drugi znak: zabezpieczenie przed wnikaniem wody (zgodnie z PN-EN 60529:2003):

0 brak ochrony
1 - ochrona przed kroplami wody spadającymi pionowo (z kondensacji)
2 - ochrona przed kroplami wody padającymi na obudowę pod kątem 15° względem położenia normalnego
3 - ochrona przed kroplami padającymi pod kątem 60° od pionu
4 - ochrona przed kroplami padającymi pod dowolnym kątem, ze wszystkich stron (deszcz)
5 - ochrona przed strumieniem wody z dowolnego kierunku
6 - ochrona przed silnymi strumieniami wody lub zalewaniem falą z dowolnego kierunku
7 - ochrona przed zalaniem przy zanurzeniu na taką głębokość, aby dolna powierzchnia obudowy znajdowała się 1 m pod wodą a górna nie mniej niż 0,15 m w czasie 30 min
8 - ochrona przed zalaniem przy ciągłym zanurzeniu i zwiększonym ciśnieniu wody (1 m głębokości)
9 - ochrona przed laniem strugą wody pod ciśnieniem (80-100 barów, o temperaturze do +80 °C) zgodnie z normą DIN 40050